Ο Άγιος Φανούριος γιορτάζει στις 27 Αυγούστου και κάθε τέτοια μέρα οι εκκλησίες γεμίζουν με την καθιερωμένη φανουρόπιτα.
Άγιος Φανούριος – Ο προστάτης της Ρόδου
Μέχρι τον 14ο αιώνα ύπαρξη του Αγίου Φανουρίου δεν ήταν γνωστή. Ο Άγιος Φανούριος έγινε γνωστός στο νησί της Ρόδου όπου και αν βρεθεί η εικόνα του. Σύμφωνα με αυτή την εικόνα ο άγιος ήταν ένας νεαρός στρατιώτης ο οποίος υπέστη 12 μαρτυρία
Λόγω της εύρεσης του στο νησί των Δωδεκανήσων ο Άγιος Φανούριος θεωρείται προστάτης του νησιού της Ρόδου
Η φήμη του απλώθηκε γρήγορα στα Δωδεκάνησα στην Κρήτη στη Χίο την Κύπρο αλλά και στην Λέσβο.
Η φανουρόπιτα στην παράδοση
Ο Άγιος Φανούριος εορτάζεται πάντα στις 27 Αυγούστου με την παράδοση να θέλει τις νοικοκυρές να γεμίζουν τις εκκλησίες με τη γνωστή φανουρόπιτα
Σύμφωνα με την παράδοση και το πέρασμα των χρόνων η φανουρόπιτα καθιερώθηκε να φτιάχνετε για να βρει κάποιος αυτό που έχασε.
Αυτό συμβαίνει γιατί συνδέουν την ιδιότητα του Αγίου Φανουρίου και της πίτας με το όνομα του Αγίου λόγω του ρήματος «φαίνω» που σημαίνει αποκαλύπτω.
Η φανουρόπιτα στην παράδοση της Ελλάδας
Τι αναφέρει η παράδοση για την πίτα του Αγίου Φανουρίου.
«Η πίτα του Αγίου Φανουρίου είναι μια νηστίσιμη πίτα που φτιάχνεται στην μνήμη του Αγίου (27 Αυγούστου) και προσφέρεται στους πιστούς ως ευλογία.
Σίγουρα είναι ένα έθιμο που ξεκίνησε από μια ευλαβική χειρονομία των πιστών (κυρίως από το γυναικείο φύλλο και το όνομα του έχει συνδεθεί με την εύρεση απολεσθέντων αντικειμένων αλλά και προσώπων) και δεν νομίζουμε ότι υποκρύπτει κάτι το αντικανονικό ή το άσχημο.
Άλλωστε αν επρόκειτο για κάτι το οποίο αλλοίωνε την λατρευτική τάξη και ήταν αντίθετο με την εκκλησιαστική μας παράδοση, η εκκλησία είχε τον χρόνο και τον τρόπο να το διορθώσει και να το αποτρέψει.
Αυτή ακριβώς η ιδιότητα δημιούργησε το ιδιότυπο λατρευτικό υπόβαθρο της προσφοράς κατά την ημέρα της εορτής του (27 Αυγούστου) εθιμικών άρτων και γλυκισμάτων, τα οποία, αφού ευλογηθούν από τον ιερέα, μοιράζονται στους παρευρισκομένους.
Η σύνδεση του Αγίου με τα χαμένα αντικείμενα είναι παρετυμολογική:Ο Φανούριος… φανερώνει!
Η λατρεία του Αγίου Φανουρίου φαίνεται ότι ξεκινά από τη Ρόδο, όπου κατά την παράδοση βρέθηκε η εικόνα του, όταν έσκαβαν σε ερείπια παλαιού ναού έξω από τα τείχη της πόλης. Η αμφίεσή του παρέπεμπε σε στρατιωτικό Άγιο.
Σε ειδικά εικονίδια πάνω στην ίδια εικόνα υπήρχαν σκηνές από το μαρτύριο του Αγίου. Ο Μητροπολίτης Ρόδου Νείλος (1355-1369) διάβασε την επιγραφή “Άγιος Φανούριος”. Από τη Ρόδο η λατρεία του εξαπλώθηκε στα κοντινά νησιά και κυρίως στην Κρήτη, όπου υπάρχουν σήμερα τρία σπουδαία μοναστήρια στα οποία τιμάται και δεκάδες ναοί.
Στην προσφορά άρτων και γλυκισμάτων προς τον Άγιο Φανούριο ανιχνεύονται απηχήσεις των νεοελληνικών νεκρικών εθίμων, αφού το τάμα προς τον Άγιο σχετίζεται με τη μεταθανάτια τύχη των συγγενικών του προσώπων.
Πιο συγκεκριμένα, η πίτα παρασκευάζεται «για να συγχωρέσει ο Θεός τη μάνα του Αγίου» ή «για συγχώριο της μάνας και της αδελφής του», ενώ συχνά προστίθεται στην ομάδα των γυναικών και η αρραβωνιαστικιά του.
